Suriyeli İşçi Çalıştırma Şartları ve Cezaları
Suriyeli İşçilerin Çalışma Durumu Ve Cezaları
Suriyeli İşçi Çalıştırma Şartları Nelerdir hususu Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelikte düzenlenmiştir.
Geçici koruma, ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak veya bu kitlesel akın döneminde bireysel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen ve uluslararası koruma talebi bireysel olarak değerlendirmeye alınamayan yabancılara sağlanan korumadır ve geçici koruma kararı Bakanlar Kurulu tarafından alınır.
Kısacası, iş yerinde Suriye uyruklu işçi çalıştırmak isteyen işveren önce Suriyeli çalışanın geçici koruma statüsü alıp almadığına bakmalıdır. Geçici koruma statüsü elde etmiş Suriyeliler için daha sonra aşağıda şartlarını sunacağımız şekilde çalışma izni başvurusunda bulunmalıdır.
Suriyeli İşçi Çalıştırma Şartları
Geçici koruma sağlanan yabancılardan aşağıda belirtilen şartları taşıyanları çalıştırmak üzere yapılan başvurular kabul edilir:
1) Yabancının geçici koruma kapsamında olduğunu belirten geçici koruma kimlik belgesinin/yabancı tanıtma belgesinin ve yabancı kimlik numarasının olması,
2) Çalışma izni başvurusunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulmuş olması,
3) Geçici koruma kaydına göre yabancıya kalma hakkı sağlanan ilde çalışmak üzere başvuru yapılması,
4) Ön izin alma zorunluluğu olan mesleklerde çalışacak geçici korunanların, ilgili Bakanlıklardan ön izin belgesinin alınmış olması.
5) Geçici koruma sağlanan yabancının başka bir işverenin yanında çalışmak üzere düzenlenen çalışma izninin ya da bu yabancı için daha önce yapılmış sonuçlanmayan bir başvurusunun bulunmaması.
Başvurunun Değerlendirilmesi
Bakanlıkça, çalışma izni başvuruları aşağıda belirtilen hallerde reddedilir:
1) İşyerinde geçici koruma kapsamında çalışan sayısının, aynı işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde onunu geçmesi,
2) Başvurunun, özel kanunları ile yalnızca Türk vatandaşları tarafından icrasına izin verilen iş ve meslekler için yapılmış olması,
3) Sağlık meslek mensupları için Sağlık Bakanlığından, eğitim meslek mensupları için Milli Eğitim Bakanlığından veya Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından ön izin alınmaması,
4) Değerlendirme kriterlerinin karşılanmaması,
5) İlgili mercilerin olumsuz görüşünün bulunması
ÇALIŞMA İZNİ OLMAYANLARIN DURUMU;
4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun gereğince, Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, Suriyelilerin Türkiye’de bir işveren yanında işçi olarak veya kendi nam ve hesabına bir işyeri açarak yada bir şirketin ortağı olarak çalışmaya başlamadan önce çalışma izni almaları gerekmektedir. Çalışma izinleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belli değerlendirmeler yapılarak verilmekte veya ret edilmektedir. Ancak Ülkemize son yıllarda o kadar çok yabancı akını var ki bunların bir çoğu işverenler yanında hem çalışma izni olmadan hem de sigorta yapılmadan çalıştırılmaktadır. Sigortalılık hizmet akdine dayandığından Suriyeli mülteci konumundaki işçinin, çalışma izni olmasa bile çalıştığı işverenin yanında yaptığı işten dolayı sigortalı yapılması yasal zorunluluktur. Bir işçiyi çalışma izni olmadan çalıştırmanın cezası ayrı, o işçiyi sigortasız çalıştırmanın cezası ayrıdır. Çalışma izni olmaksızın çalıştırılan Suriyeli işçiye 2017 yılı için 2491 TL idarî para cezası verilir. Çalışma izni bulunmayan Suriyeli işçiyi çalıştıran işveren veya işveren vekillerine, her bir Suriyeli işçi için yine 2017 yılında 6229 TL idarî para cezası uygulanacaktır. Bu durumda olup ta ülkelerine gönderilecek olan işçi ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderlerini, ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını işveren ve işveren vekili karşılamak zorundadır. Çalışma izni olmaksızın, yabancı işçi çalıştırma fiillerinin tekrarı halinde idarî para cezaları bir kat artırılarak uygulanır. Yani bu defa işverene 12.458 TL idari para cezası verilir. Çalışma izni olmaksızın işveren konumunda yada şirket ortağı olarak çalışan Suriyeli mülteciye, 2017 yılı için 4.983TL idarî para cezası verilir ve varsa işyeri veya işyerlerinin, Bakanlık bölge müdürlerince kapatılması kararı alınarak, bu kararın uygulanması için durum ilgili valiliğe bildirilir. Tekrarı halinde, varsa işyeri veya işyerlerinin kapatılmasının yanı sıra idarî para cezası bir kat artırılarak uygulanır. Bu cezalara ilaveten birde, işveren tarafından çalışma izni olmaksızın çalıştırılmış olsa bile sigortası yapılmadığından dolayı, SGK tarafından idari para cezası uygulanacaktır.
ÇALIŞMA İZNİ ALINANLARIN DURUMU;
Eski SSK Kanununa göre, işveren emrinde çalışan ve Türk uyruklu olmayan işçiler hakkında kısa vadeli sigorta kolları (İş kazası,meslek hastalığı ve sağlık) uygulanmaktaydı. Yazılı istekte bulunmaları halinde ise malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları dediğimiz uzun vadeli sigorta kolları uygulanmaktaydı. Daha sonra SSK Kanununda yapılan değişiklikle 06/08/2003 tarihinden itibaren yabancı uyruklu sigortalılar isteklerine bakılmaksızın tüm sigorta kollarına (kısa ve uzun vadeli) tabi tutulmuşlardır. SGK Kanununun yürürlüğe girdiği 01/10/2008 tarihinden itibaren de yabancı uyruklu işçilerin çalıştırılması halinde tüm sigorta kollarına tabi olarak SGK' ya bildirilmesi mecburiyeti devam etmektedir. Yani Suriyeli işçiyi çalıştıran işveren söz konusu işçiyi aynı Türk işçisi gibi kuruma bildirmek zorundadır. Bu durum kendi nam ve hesabına iş yapan işveren konumundaki yada şirket ortağı olan yabancı uyruklu kişiler içinde geçerlidir.
Kaynak: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4817.pdf